Rysy na obiektywie to nieprzyjemna kwestia, z którą najlepiej byłoby nie mieć nic wspólnego. Nie zawsze mamy tyle szczęścia, by temat ten był nam zupełnie obcy. Problem ten pojawia się najczęściej przy okazji zakupu/sprzedaży sprzętu, a rzadziej w samym momencie zarysowania. Pomiędzy tymi zdarzeniami, niejednokrotnie nieświadomy użytkownik zarysowanego obiektywu korzysta z niego, cieszy się i nie zauważa nic niepokojącego . Chcąc ustrzec Was zarówno przed  zarysowaniem, jak i nienajlepszymi metodami usuwania rys, przygotowaliśmy niniejszy wpis, który dotyczy zarysowania przedniej soczewki obiektywu. Tylna soczewka to zarówno pod względem potencjalnego zagrożenia, dostępu do niej, jak i skutków, zupełnie odmienna sytuacja, dlatego jej poświęcimy odrębny tekst.

Zarysowana przednia soczewka w obiektywie w większości przypadków jest wynikiem chwili nieuwagi bądź skutkiem nieostrożnych działań, przed którymi można się w prosty sposób zabezpieczyć. Jedną z najczęstszych sytuacji, która doprowadza obiektyw do zarysowania (a właścicieli sprzętu do stanu przedzawałowego), o ironio, jest czyszczenie obiektywu! Tak, to czyszczenie przedniej soczewki może doprowadzić i to właśnie ta z pozoru nieszkodliwa sytuacja najczęściej powoduje zarysowanie soczewki. Pyłki, ziarenka piasku lub kurzu, które są osadzone na soczewce albo na ściereczce, są sporym zagrożeniem dla naszych obiektywów.

Jest to przykład, kiedy dobre chęci potrafią zaszkodzić. Nawet nieduże ziarnko piasku wtarte ścierką w obiektywy, zamiast wyczyścić obiektyw, może zostawić ślad na zawsze. Dlatego by zminimalizować zagrożenie lub całkowicie uniknąć niepotrzebnych kłopotów, poniżej zamieszczamy instrukcję prawidłowego czyszczenia obiektywu. Nawet jeśli jesteś fotografem z wieloletnim doświadczeniem – zapoznaj się i zastosuj poniższą instrukcję przy okazji najbliższej i każdej następnej pielęgnacji obiektywu.

Przednia soczewka – jak czyścić

Po pierwsze, przed przystąpieniem do korzystania ze ściereczki należy zadbać zarówno o powierzchnię soczewki, jak i samą ściereczkę.

Dlatego proces czyszczenia należy zacząć od przedmuchania soczewki gruszką do czyszczenia obiektywu – dzięki temu największe i najgroźniejsze niebezpieczeństwo zostanie w bezpieczny sposób wyeliminowane.

W żadnym wypadku nie wolno stosować sprężonego powietrza, które swoją siłą może doprowadzić do uszkodzenia powierzchni soczewki, a nawet wnętrza obiektywu, wciskając zanieczyszczenia między soczewki. Następnym krokiem do czystego obiektywu powinno być oczyszczenie powierzchni soczewki pędzelkiem. W ten sposób pozbędziemy się drobnych lub mocniej przytwierdzonych pyłków (zwłaszcza na brzegach).

Tak przygotowany obiektyw można potraktować ścierką z mikrofibry. Tylko takiej ścieki powinno się używać do czyszczenia optyki (stanowczo odradzamy stosowania czegokolwiek co leży w zasięgu ręki, a zwłaszcza bawełnianej koszulki, która niestety może wyrządzić wiele złego). Zanim jednak ją użyjemy, należy sprawdzić jej stan (zalecamy regularną wymianę na nową), a następnie strzepnąć z niej potencjalne zagrożenia.

Dopiero z tak przygotowanymi obiektywem oraz ścierką można przystąpić do działania. Proces czyszczenia powinien odbywać się kolistymi ruchami, które należy wykonywać delikatnie, unikając silnych i szybkich ruchów. Czyszczenie powinno odbyć się na sucho.

Dopiero trudniejsze plamy można czyścić wilgotną ścierką. Jednakże odradzamy nanoszenie jakichkolwiek płynów bezpośrednio na powierzchnię soczewki. Lepiej nie ryzykować przedostania się płynów do wnętrza obiektywu (nie każdy obiektyw jest uszczelniony, a nawet i tym uszczelnionym lepiej nie dostarczać dodatkowych zagrożeń).

Stosując specjalistyczne płyny do czyszczenia optyki zalecamy zachowanie szczególnej ostrożności – nie każdy z tych produktów został stworzony do czyszczenia obiektywów, które są pokryte delikatnymi powłokami.

Uszkodzenia mechaniczne

Rysy na przedniej soczewce to jeden z potencjalnych efektów upadków, silnych uderzeń lub niewłaściwego transportu np. przenoszenie obiektywu bez założonych dekielków. Przed wieloma rysami powstałymi w takich okolicznościach przednią soczewkę uchronić może stosowanie osłony przeciwsłonecznej oraz dekielka.

Często jednak można dostrzec fotografów przemieszczających się bez osłony, bez dekielka, natomiast pokładających całą ochronę w filtrze UV. Filtr nakręcony na front obiektywu podczas upadku lub uderzenia raz pomoże, a w wielu przypadkach może się stać powodem zniszczenia powierzchni przedniej soczewki, kiedy na skutek stłuczenia, filtr zarysuje obiektyw, który miał chronić.

Innym bardzo ważnym elementem dbania o bezpieczeństwo sprzętu jest używanie pasków do aparatów. Poprawne zainstalowanie oraz używanie ich w każdej sytuacji, redukuje zagrożenie upadku. Ilość i różnorodność pasków jest na tyle duża, że dla każdego z nas znajdzie się odpowiedni model. Nie warto trywializować tego elementu wyposażenia – natomiast warto wyrobić sobie nawyk poprawnego stosowania paska. Podobnie ma się sprawa z transportem sprzętu foto. Przemieszczanie się wraz z aparatem, zawsze powinno odbywać się ze należytą ostrożnością:

• dekielek oraz osłona przeciwsłoneczna muszą być założone w czasie transportu,
  
• zalecamy stosowanie specjalistycznych etui (pokrowców, plecaków, toreb) dopasowanych do posiadanego sprzętu fotograficznego. Sprzęt w etui nie powinien mieć ani zbyt dużo luzu, ani ścisku,
  

  • 

  • 

• każdorazowo należy się upewniać o zamknięciu wszystkich zamków, zaczepów lub innych zabezpieczeń,
  

  • 

  • 

• bez względu na prestiż producenta, materiały promocyjne, zastosowane tworzywa i rozwiązania – z każdym etui, w którym jest sprzęt, należy posługiwać się ze stosowną ostrożnością.

Wpływ rys na przedniej soczewce obiektywu na zdjęcia

W środowisku fotografów krąży teoria, że rysy na przednim frontowym elemencie, nie mają żadnego wpływu na jakość zdjęć. To nie do końca prawda. Każda rysa to indywidualna sytuacja (ich głębokość, lokalizacja itd.), a do tego inaczej sytuacja się ma w przypadku teleobiektywów, a jeszcze inaczej z obiektywami szerokokątnymi. I tak, wbrew obiegowej opinii rysy na przedniej soczewce obiektywu niestety mogą wpłynąć na jakość zdjęć. Na szczęście zdarza się to w bardzo skrajnych przypadkach i nawet wtedy wielu z nas nie będzie w stanie dostrzec, że coś jest nie tak. Im szersze pole widzenia, im głębsza rysa, im bardziej domknięta będzie przysłona, a światło będzie wpadać z boku, tym większy będzie wpływ rys na jakość zdjęć.

Usunięcie rys z przedniej soczewki obiektywu

Na rynku nie trudno znaleźć propozycje usuwania rys przez polerowanie soczewek. Stanowczo odradzamy korzystanie z takich usług. Aktualnie produkowane obiektywy składają się z soczewek pokrytych różnymi powłokami, których polerowanie zamiast poprawić, pogorszy sytuację. Nie tylko powłoki, ale również i konstrukcja obiektywów, jest na tyle skomplikowana, że fizyczne usunięcie rys, bez wpływu na jakość zdjęć, jest niemożliwe. Jedynie wymiana soczewki (o ile producent, projektując obiektyw, przewidział i umożliwił taką czynność) może skutecznie i bez wpływu na zdjęcia, wyeliminować rysy. Jest to kosztowny proces, nie zawsze możliwy do wykonania. Dlatego w pierwszej kolejności warto zadbać o stan przedniej soczewki i uchronić się przed poważnymi konsekwencjami – podobnie, jak ze zdrowiem – tańsza i prostsza jest profilaktyka niż leczenie.

Podsumowanie

• wpływ rys na przedniej soczewce na zdjęcia jest nieduży, niemniej jednak w zależności od wielu czynników (ogniskowa, kąt wpadania światła, użyta wartość przysłony itd.) jakość zdjęć może się pogarszać w stopniu zauważalnym,
• przed czyszczeniem obiektywu ściereczką należy przedmuchać powierzchnię soczewki,
• ściereczka, którą zamierzamy czyścić musi być czysta, bez pyłków i ziarenek piasku lub innych twardych kawałków, które mogłyby zarysować soczewkę,
• czyszczenie  na mokro powinno się odbywać w ostateczności, z użyciem środków do czyszczenia optyki fotograficznej, a płyn należy nanieść na ścierkę,
• używając aparatu warto stosować poprawnie zainstalowany pasek, który może uchronić przed upadkiem,
• osłona przeciwsłoneczna powinna być założona na obiektyw zawsze – zarówno podczas używania, jak i w czasie transportu, 
• transport obiektywów powinien odbywać się w specjalnych etui fotograficznych, na obiektyw powinna być założona osłona przeciwsłoneczna, a na przednią soczewkę dekielek,
• rysy na soczewce obiektywu nie należy polerować lub próbować eliminować chemikaliami – takie działania mogę przynieść efekt odwrotny od zamierzonego.

W następnym artykule poruszymy temat oraz pokażemy przykłady, jak zarysowania oraz zanieczyszczenia na tylnej soczewce wpływają na zdjęcia.

Poniżej kilka zdjęć z różnym stanem przedniej soczewki. Proszę pamiętać, że wpływ uszkodzonej soczewki w obiektywie na zdjęcia to zawsze indywidualna sytuacja, na którą wpływ ma wiele czynników. Poniższe zdjęcia nie są testem wykonanym w warunkach laboratoryjnych i należy je traktować wyłącznie w ramach zaspokojenia ciekawości. Zastosowany sprzęt pochodzi z zasobów własnych autora.